Edebiyat Terimleri; Edebiyat, bireylerin duygu ve düşüncelerini kendine has bir dil ile estetik kurallar bütünü ile hem yazılı hem de sözlü olarak ifade edebilmesidir. Bir bilimdir ve her bilimin olduğu gibi edebiyatın da terimleri vardır. Edebiyat alanında yazılan her türlü akademik yazıları, makaleleri ya da yapılan konuşmaları anlamak için edebiyat terimlerini iyi bilmek gerekir. Dili iyi kullanmak, üslup, tarzları anlama gibi durumlar terimleri ve karşıladıkları anlamları bilmekten geçer.
Edebiyat Terimleri ve Anlamları
Açık hece; Sesli harf ile belirtilen kısa hecelerdir. Aruz veznine göre tüm açık heceler kısa hece olarak bilinir.
Açıklama; Edebi olarak yayınlanan bir eseri daha fazla kitle için anlaşılır olması bakımından yapılan yazılı çalışmalardır. Okuyucunun eseri çözmesi ve anlaması için gerekli olan çalışmadır.
Adapte; Herhangi bir dil ile yazılan eseri, farklı bir dilde yer ve şahıs isimlerini değiştirerek olayların örf, adet, gelenek, duyuş bakımından aktarıldığı dili konuşan kişilerin hayatına uygulamak yöntemi ile yapılan serbest çeviri tarzıdır.
Akrostiş; Şiirlerde dizelerin ilk harflerinin yukarıdan aşağı doğru sıralandığı zaman anlamlı bir bütün oluşturmasıdır. Latin edebiyatında akrostiş 'üç dize' olarak adlandırılırken Divan edebiyatında 'muvaşşah' olarak adlandırılır.
Ana Fikir; Konusu belirli olan eserin vermek istediği asıl düşünce.
Bab; Edebi eserin düzene sokulmasında konuların ele alındıktan ve işlendikten sonra ilgili bölümlerin en geniş kapsamlı olanı.
Balad; Üç tane uzun bir tane kısa bendden meydana gelen Batı edebiyatı nazım çeşidi.
Bedi; İlm-i bedi olarak da bilinir ve sözleri kulağa hoş gelecek, ruha heyecan verecek biçimde güzelleştirme yolunu gösteren bilim.
Belagat; Yerinde ve düzgün söz söyleme sanatına denir. Sözlerin açık, anlaşılır, söylenme sebebi ve söylenen kişiye göre düzenlemesini anlatan bilimdir.
Bezm; Muhabbet ve içki meclisidir. Genel olarak Divan edebiyatında kullanılır. Tamlamalar biçimindedir.
Cevazı edebi; Kelimelere vezne uydurmak için birtakım değişiklikler ile kullanılması, hece, ses ucu veya kısa okume biçiminde yapılan hataları hoş karşılama.
Cönk; Halk edebiyatında ürünlerin yazıldığı defterdir. Antoloji olarak değerlendirilirler.
Dandizm; Üslubun yapmacık olması durumudur. Sanatçıları taklit etme amacı ile kullanılan üsluptur.
Delalet; Kelimeler ve anlamları arasındaki ilişkidir. İki başlık halinde hecelenir.
Deyim; Genel olarak gerçek anlamı dışında farklı anlamı olan kalıplaşmış sözcüklerdir. En az iki kelime ile kurulur.
Dipnot; Yazarın eserde faydalandığı kaynakları ve alıntı sözleri metnin geçtiği bölümlerde belirtmesidir.
Eda; Sözlerde ve yazılardaki ifade biçimidir. Anlatış biçimi, uslup tarzıdır.
Entimizm; İnsan ruhunun gizli olan mahremini samimi ve içten şekilde anlatma, içtencilik.
Fabl; Hayvanlar, nesneler ve cansız varlıklara arasında geçen hayal ürünü masa türü. İntak ve teşhis sanatı kullanılarak yazılır. Olayda cansız varlıklara canlı varlık karakteri verilir.
Fasıl; Kitaptaki bölümlerden her biri, ayırma ya da bölme. Mevsim anlamına da gelir.
Gramer; Dili oluşturan ses, kelime yapısı ve kelime haznesi, cümle kuruluş şekilleri gibi unsurları belirleyen ve kurallara bağlayan dil bilgisi.
Hitabet; Söz söyleme sanatı olarak bilinir.
Bunların dışında edebiyat terimleri; hilye, ibda, icaz, idil, ikmal, iksar, iltizam, iltifat, istidrak, itnab, laedri, kesik, mazmun, melhane, mektup, monolog, nazım, nazire, otobiyografi, ozan, paragraf, risale.
