Terim
Terim, bilim, sanat, meslek veya herhangi bir konuyla ilgili özel ve belirli bir kavramı olan sözcüktür. Özel alanların kavramları terimlerle ifade edilir. Sözcükler kullanıldığı alanlara özel anlamlar kazanıyorsa artık o sözcük kullanıldığı alana ait bir terim olmuştur. Bu kelimeler genellikle halkın kullandığı kelimeler değildir. Terimler daha çok ait oldukları bilim, sanat veya meslek mensupları tarafından telaffuz edilip kullanılırlar.
Her bilim dalının, her sanat kolunun ve her mesleğin kendine ait terimleri vardır. Bazı kelimeler ise birden fazla terim özelliği gösterebilir.
Örneğin; 'Patates yumru köklü bir bitkidir. ' cümlesindeki 'kök' biyolojik, 'Verilen sayıların kökleri çarpılır. ' cümlesindeki 'kök' matematiksel bir terimdir.
Bir örnekle bunu pekiştirmek gerekirse; 'Yüz derisi dış etkenlere karşı açık olan derimizdir. ' cümlesinde geçen 'yüz' sözcüğü burada biyolojik bir terim iken. 'Yüzün yarısı ellidir. ' cümlesinde geçen 'yüz' sözcüğü matematiksel bir terim olarak kullanılmaktadır. 'Çırpınmayı bırak, yüzmeye çalış. Yüz oğlum! yüz hadi YÜZ!' cümlesinde kullanılan 'yüz' sözcüğü yüzmek fiilinin kökü olan bir sözcüktür.
Görüldüğü gibi bir sözcük farklı bilim dallarında farklı terim anlamında kullanılabilir. Hangi alanda kullanılıyorsa o alana ait bir terim haline gelmektedir. Terimler, dar ve sınırlı anlamları olan kelimelerdir.
Örneğin; kelime, cümle, özne, zarf sözcükleri dil bilgisi terimleridir. Dağ, dere, tepe, göl coğrafi terimler; eksi, artı, yüzde, geometri, üçgen, yarıçap matematiksel terimler; teşhis, tanı, ameliyat, enfeksiyon, tıbbi terimler; roman, hikaye, şiir, makale edebi terimlerdir
Bu örnekler sayısız çoğaltılabilir. 'Çok hareketli bir fay hattı üzerindeyiz. ' (Fay jeolojik)
'Anesteziden sonra operasyona başlayabiliriz. ' (Anestezi-operasyon Tıbbi)
'Etin terbiyesi birkaç saat bekletilerek daha iyi sonuç verir. ' (Terbiye Aşçılık)
'Kararname yakında eline geçer. ' (Kararname Hukuk)
'Namaz, dinin direğidir. '(Namaz Dini)
Terimlerin Özellikleri Nelerdir?
Burada dikkat edilecek husus terimlerin gerçek anlamlarında kullanıldığının bilinmesidir. Anlamları kesin ve herkes için aynı olan, tek anlamlı kelimelerdir, farklı yorumlanmaları mümkün değildir. Yani terimler söz konusu olduğunda bilinmelidir ki o terimde mecaz anlam, yan anlam veya deyim anlamı yoktur.
Bir diğer detay da bir sözcüğün terim anlamı kazanması ancak o bilim dalı ile ilgili bir cümlede geçmesi halinde mümkün olur.
Örneğin;' doğru, iki noktadan geçen düz çizgidir. ' cümlesindeki 'doğru' matematiksel terim olarak kullanılmıştır ve terim anlamı taşımaktadır. Oysa 'söylediğim her şey doğru' cümlesinde kullanılan 'doğru'kelimesinin matematiksel bir terim anlamı yoktur.
Bir terimin kullanım alanı genişleyerek günlük yaşamda yer alması halinde artık o kelime terim olmaktan çıkmıştır. Bir zamanlar televizyon, bilgisayar, telefon gibi sözcükler birer terimdi ancak kullanım alanı genişleyip günlük hayatta sık kullanılır olduklarından artık bu özelliklerini yitirmişlerdir. Ancak elektroniğe ilişkin bir anlatımda geçerse bu kelimeler yine terim olurlar.
23.01.2024 04:03:19
Terim ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
